Άραγε ο στρατηγικός σχεδιασμός είναι μία ακόμα διαδικασία που απλά γεμίζει τις ώρες κάποιων διευθυντών και δημιουργεί γραφειοκρατία;
Ας το παραδεχτούμε. Πολύ συχνά κάποιο μεσαίο, στην ιεραρχία στέλεχος, είναι υποχρεωμένο να παρουσιάσει τον Διευθυντή του, ένα επιχειρησιακό σχέδιο. Πολύ συχνά, ακόμα χειρότερα πρέπει οι Διευθυντές της πρώτης γραμμής, να συνεργαστούν και να παρουσιάσουν στον Διευθύνοντα Σύμβουλο, το επιχειρησιακό σχέδιο, γιατί αυτό ορίζει η διαδικασία. Είναι λοιπόν, ο στρατηγικός σχεδιασμός ένα αναγκαίο κακό; Μια ακόμα βαρετή υποχρέωση; Κάθε άλλο. Ο στρατηγικός προγραμματισμός πρέπει να είναι μια βασική διαδικασία για την προώθηση της αλλαγής, της ανάπτυξης και της δημιουργίας αξίας σε μια επιχείρηση. Ο στρατηγικός σχεδιασμός για να έχει αξία, θα πρέπει να χαράσσει με σαφήνεια, τον δρόμο που θα ακολουθήσει η εκάστοτε εταιρία και κατά συνέπεια να ορίζει τις επιλογές των ανθρώπων της σε κάθε θέμα που ανακύπτει.
Ο στρατηγικός σχεδιασμός θα πρέπει να είναι πλήρης, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να είναι δαιδαλώδης. Η διαδικασία του στρατηγικού σχεδιασμού πρέπει να απαντάει σε μερικές καθοριστικές ερωτήσεις, όπως:
• Ποιους πελάτες θα στοχεύσουμε να προσελκύσουμε;
• Ποιες είναι οι ανάγκες τους;
• Τι μας διαφοροποιεί από τους ανταγωνιστές μας;
• Πώς μπορούμε να υπερνικήσουμε τον ανταγωνισμό;
• Ποιοι είναι οι στόχοι που θέλουμε να κατακτήσουμε;
Ποιες είναι οι ενέργειες που πρόκειται να υλοποιήσουμε, προκειμένου να κατακτήσουμε τους στόχους που θέσαμε;
Εφόσον προβληματιστούμε, μελετήσουμε και τελικά δώσουμε σαφείς απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσεις, μπορούμε να νιώσουμε ότι ο οργανισμός έχει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση για το μέλλον την οποία κατεύθυνση την έχουμε αποφασίσει εμείς για απολύτως συγκεκριμένους λόγους.
Η διαδικασία στρατηγικού προγραμματισμού δεν θα πρέπει να είναι χαλαρή. Δεν πρέπει να είναι κενά λόγια. Δεν πρέπει να την ρουφήξει η καθημερινότητα. Χρειάζεται συνέπεια και πειθαρχία. Εφόσον ξέρουμε καλά τι θέλουμε να κατακτήσουμε, εφόσον υλοποιήσουμε σωστή προεργασία και μελέτη, δεν πρέπει να αλλάζουμε τους στόχους και την στρατηγική μας. Αυτό που μπορούμε να αναθεωρούμε όταν αλλάζουν οι συνθήκες, είναι οι ενέργειες που πρέπει να κάνουμε.
Υπάρχουν τουλάχιστον εννέα σημαντικοί λόγοι για τους οποίους οι επιχειρήσεις τελικά δεν ωφελούνται από τη διαδικασία του στρατηγικού προγραμματισμού:
1) Δεν κατανοήσαμε καλά τις ανάγκες των πελατών.
Μελετάμε, κάνουμε έρευνες, υποθέτουμε. Καμιά φορά δεν τα καταφέρνουμε να «διαβάσουμε» τις ανάγκες των καταναλωτών. Βασιζόμαστε στις δικές μας πεποιθήσεις, χωρίς τελικά να ενδιαφερόμαστε πραγματικά για τον καταναλωτή μας. Δεν κάνουμε έρευνες αγοράς κι αν κάνουμε είναι αόριστες, χωρίς στόχο και ανάλυση. Προφανώς αυτό είναι πολύ κακό διότι θα ξοδέψουμε πόρους και χρόνο για να ικανοποιήσουμε τον ….κανένα. Δηλαδή με απλά λόγια αν εγώ διψάω και μου φέρεις να φάω παστές σαρδέλες, μάλλον δεν θα με κερδίσεις…
2) Δεν αναγνωρίσαμε σωστά το περιβάλλον της αγοράς.
Το αποτέλεσμα δεν θα διαφέρει από το πιο πάνω. Πάλι θα τσαλαβουτάμε χωρίς φυσικά να καταφέρουμε τίποτα. Φανταστείτε, είναι δυνατόν μια εταιρία να μην λάβει υπόψη της τις ειδικές συνθήκες που βιώσαμε με την κρίση ή με τον Κορονοϊό; Είναι σαν ένας στρατηγός, να μην υπολογίζει τις καιρικές συνθήκες και τη μορφολογία του εδάφους. Μάλλον είναι απολύτως επικίνδυνο. Προφανώς αν οι ανταγωνιστές μας έχουν καταφέρει να διαβάσουν πιο σωστά απ’ ότι εμείς το περιβάλλον της αγοράς, τότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα χρησιμοποιήσουν τα πιο κατάλληλα και πιο αποτελεσματικά εργαλεία για να πετύχουν τους στόχους τους.
3) Αποτύχαμε να δούμε την πραγματικότητα της θέσης της επιχείρησης.
Πολύ συχνά όταν υλοποιούμε μία μελέτη για μία μικρή ή ακόμα και για μια μεγάλη επιχείρηση και φτάνει η ώρα να καταγράψουμε τις αδυναμίες του οργανισμού που μελετάμε, όλα τα στελέχη πίνουν από το αμίλητο νερό. Αυτό συμβαίνει είτε διότι δεν θέλουν να εκτεθούν στα μάτια του προϊσταμένου, ή του εργοδότη τους, είτε διότι τυφλωμένοι μέσα στον μικρόκοσμό τους, θεωρούν ότι είναι οι καλύτεροι και δεν υπάρχει ούτε ένα σημείο που χρήζει βελτίωσης. Δυστυχώς, συμβαίνει συχνά από ματαιοδοξία, εγωϊσμό και υπεροψία να εθελοτυφλούμε κι έτσι να υπερβάλουμε στα δυνατά μας σημεία και να παραβλέπουμε τις αδυναμίες μας. Βεβαίως όταν ξεκινάνε οι ερωτήσεις και η ενδοσκόπηση, τότε σιγά – σιγά ανακαλύπτουμε κάποιες αδυναμίες… Προφανώς, αν δεν καταγράψουμε σωστά τα χαρακτηριστικά της επιχείρησης, ο στρατηγικός σχεδιασμός θα έχει τεράστια κι επικίνδυνα κενά. Παράδειγμα. Αν θέλουμε να εισαγάγουμε ένα νέο προϊόν στην αγορά κι επικεντρωνόμαστε μόνο στο γεγονός ότι έχουμε μεγάλο Budget, για διαφήμιση αλλά αποκρύπτουμε το γεγονός ότι το δίκτυο διανομής είναι ανύπαρκτο, τότε απλώς οι πωλήσεις δεν θα έρθουν και θα σπαταλήσουμε τα χρήματα.
4) Δεν καταφέραμε να καθορίσουμε την στρατηγική μας.
Δηλαδή καλά διαβάσαμε την αγορά, το περιβάλλον, την θέση της εταιρίας μας αλλά κάπου τα μπλέξαμε στο … δια ταύτα. Μάλλον χάσαμε τον στόχο, το τι θέλουμε να πετύχουμε καθώς και τον τρόπο που θα φτάσουμε στα ζητούμενα. Δεν μιλάμε για την εργασία ενός φοιτητή. Δεν ξεκινάμε την διαδικασία απλώς για να κάνουμε καταγραφή των δεδομένων. Ας θυμηθούμε. Ξεκινήσαμε με έναν στόχο. Θέλουμε πωλήσεις. Ναι μελετάμε και καταγράφουμε τα δεδομένα. Πάντα όμως για να τα αξιοποιήσουμε και να φτάσουμε ταχύτερα και με ασφάλεια στον στόχο μας.
5) Παραλείψαμε να καθορίσουμε το απαιτούμενο σχέδιο δράσης.
Ας υποθέσουμε ότι κάναμε σωστά όλα τα παραπάνω και χαράξαμε μία απολύτως σωστή στρατηγική. Αν δεν καταγράψουμε τα επιμέρους κομμάτια που πρέπει να ακολουθήσουμε βήμα – βήμα ώστε να φτάσουμε στον στόχο μας μάλλον τελικά δεν θα τα καταφέρουμε. Φανταστείτε κάποιον καπετάνιο ο οποίος, διαβάζει τον καιρό, τις ανάγκες των πελατών του, βλέπει την ευκαιρία που θα φέρει κέρδη αλλά δεν φροντίζει να βρει το κατάλληλο πλήρωμα, δεν φροντίζει τις προμήθειες και την προετοιμασία του καραβιού του και τελικά ξεκινάει, πελαγοδρομεί, αλλά δεν φτάνει ποτέ. Προφανώς κάτι τέτοιο δεν θέλουμε να το ζήσουμε…
6) Παραλείψαμε να υλοποιήσουμε το πλάνο μας.
Μάλλον φτιάξαμε μια εξαιρετική παρουσίαση για να την δείξουμε στον CEO της εταιρίας μας. Καθώς τα πράγματα γενικά, καλά πηγαίνουν και αφού κανείς δεν έκανε follow up αφήσαμε το νεράκι να κυλάει ήσυχα – ήσυχα χωρίς να ξέρουμε που μας πάει η κοίτη του ποταμού. Ένας άλλος λόγος είναι ότι το στρατηγικό μας πλάνο δεν ταυτίζεται με το όραμα της εταιρίας μας. Ή ακόμα χειρότερα μπορεί να μην ταυτιζόμαστε εμείς ή να μην αντιλαμβανόμαστε το όραμα της εταιρίας μας.
7) Δεν γνωστοποιήσαμε το σχέδιο με σαφήνεια.
Ελάχιστα πράγματα σ’ αυτόν τον κόσμο και δη στον επιχειρηματικό κόσμο, κατακτήθηκαν από έναν άνθρωπο. Αν θες να πας γρήγορα πήγαινε μόνος σου, αν θες όμως να πας μακριά, πήγαινε με την ομάδα σου. Αν όμως δεν κάναμε κοινωνούς του σχεδίου μας την ομάδα μας πάλι δεν θα τα καταφέρουμε. Πρέπει να εξηγήσουμε στους ανθρώπους μας, τους στόχους μας, το πλάνο μας, τις μεθόδους που πρέπει να ακολουθήσουμε και κυρίως πρέπει να εξηγήσουμε σε κάθε δράση το γιατί. Επίσης πρέπει να εξηγήσουμε το πως. Τέλος πρέπει να πάρουμε τη δέσμευσή τους. Να έχουμε τη δήλωση ότι θα παλέψουν για να τα καταφέρουμε όλοι μαζί. Αν το κάνουμε έχουμε τεράστιες πιθανότητες να εμπνεύσουμε τους ανθρώπους μας και να λειτουργήσουμε οργανωμένα, πειθαρχημένα, με πάθος και προσήλωση στον στόχο. Έτσι κάθε μικρή ή μεγάλη καθημερινή μας επιλογή και απόφαση θα μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στους στόχους που έχουν οριστεί στο πλάνο μας.
